SUSTAINISM : หลักการแนวทางปรัชญาเพื่อเศรษฐกิจแห่งอนาคตร่วม Sustainism Guiding Principles

ถ้อยแถลงแห่งเศรษฐกิจใหม่ (Sustainism Declaration)

เราอาจสร้างเศรษฐีได้เพียงไม่กี่คน
แต่เราสามารถสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับทุกคนได้

ชาติที่ดี คือ ชาติที่มนุษย์ ธรรมชาติ และอนาคต
เดินร่วมกันบนเส้นทางเดียว ด้วยความเคารพซึ่งกันและกัน
ด้วยหลักแห่ง Sustainism เราเชื่อว่า
เศรษฐกิจไม่ควรแยกออกจากชีวิต
หากแต่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิต
ที่มีความหมาย มีความสุข และยั่งยืนร่วมกัน

โดย เพ็ชร ประภากิตติกุล ผู้อำนวยการ Sustainism (stnsm.org) โครงการเครือข่ายพันธมิตรเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนระดับสากล กล่าว ณ​ องค์การสหประชาชาติ ประเทศไทย

ในห้วงเวลาที่โลกกำลังขยับผ่านจุดเปลี่ยนสำคัญของอารยธรรมมนุษย์ ระบบเศรษฐกิจในศตวรรษที่ 21 กำลังถูกตั้งคำถามใหม่ทั้งในเชิงแนวคิด โครงสร้าง และจุดมุ่งหมาย ภายใต้ภาพลวงของความก้าวหน้าในรูปของดัชนี GDP ที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง กลับซ่อนความเหลื่อมล้ำที่ลึกขึ้น ความเสื่อมโทรมของระบบนิเวศ และความอ่อนแอเชิงจริยธรรมของกลไกตลาดไว้ในเงามืดของตัวเลข

เศรษฐกิจที่เติบโตโดยทิ้งผู้คนไว้เบื้องหลัง ไม่สามารถถือว่าเป็นเศรษฐกิจที่ประสบความสำเร็จได้อีกต่อไป และหากธรรมชาติซึ่งเป็นฐานรองรับทั้งหมด ถูกทำลายลงเพื่อเลี้ยงดูตัวเลขเพียงระยะสั้น นั่นไม่ใช่ความมั่งคั่ง แต่เป็นเพียงการบริโภคอนาคตในอัตราเร่ง

จากเศรษฐกิจเชิงปริมาณ สู่เศรษฐศาสตร์เชิงคุณภาพ

ระบบเศรษฐกิจในหลายประเทศได้กลายสภาพจากเครื่องมือเพื่อชีวิต ไปเป็นเครื่องจักรที่บดบังชีวิต คำว่า “การพัฒนา” ถูกยึดครองโดยตรรกะของการเติบโตทางเศรษฐกิจ (economic growth) จนลืมถามคำถามพื้นฐานที่ว่า—ใครคือผู้ได้รับ? และใครคือผู้สูญเสีย?

เศรษฐศาสตร์แบบเดิมมีแนวโน้มวัดความเจริญด้วยการสะสมทุนแต่ละเลยการวัดคุณภาพชีวิต ความเท่าเทียม หรือความสามารถของระบบในการคงอยู่ (resilience) ปรัชญา Sustainism จึงมิได้เป็นเพียงแนวคิดทางเลือก หากเป็นการวางรากฐานใหม่ให้กับวิธีคิดทางเศรษฐศาสตร์ทั้งหมด

นิยามใหม่ของ “ความมั่งคั่ง” ภายใต้กรอบคิดของ Sustainism ความมั่งคั่งไม่ได้วัดจากจำนวนนักลงทุนระดับสูง หรือ จำนวนยูนิคอร์นทางธุรกิจที่เกิดขึ้นในปีใดปีหนึ่ง หากแต่ถูกวัดจากคุณภาพชีวิตโดยรวม ความมั่นคงทางสังคม และความสามารถของสังคมในการส่งต่อทรัพยากร โอกาส และสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้นให้กับคนรุ่นถัดไป

เศรษฐกิจที่ถือว่าประสบความสำเร็จ จึงไม่ใช่เศรษฐกิจที่มีเศรษฐีมากที่สุด แต่คือเศรษฐกิจที่ทำให้ประชาชนทั่วไป ใช้ชีวิตได้อย่างมั่นคง มีศักดิ์ศรี และมีความหวัง

6 หลักชี้นำแห่งเศรษฐกิจใหม่ด้วยปรัชญา Sustainism

1. ความใฝ่ฝันร่วมและการฟื้นฟู (Collective Aspiration & Regeneration)

เศรษฐกิจต้องถูกนิยามใหม่ไม่เพียงแต่ในสิ่งที่ผลิตได้ แต่ในสิ่งที่สามารถรักษาและฟื้นฟูได้ด้วย ระบบเศรษฐกิจที่ยั่งยืนต้องมีศูนย์กลางอยู่ที่ความเป็นอยู่ร่วมกันของผู้คน ความต่อเนื่องทางวัฒนธรรม และการฟื้นฟูระบบนิเวศ การเติบโตต้องกลมกลืนกับขีดจำกัดของโลก และการฟื้นฟูต้องถูกฝังอยู่ในระบบเศรษฐกิจในฐานะหน้าที่หลัก ไม่ใช่ต้นทุนแอบแฝง

2. ความเป็นธรรมทางการเงินเพื่อทุกคน (Financial Justice for All) SDG 17.1–17.5

ระบบการเงินต้องเป็นเครื่องมือเพื่อสังคม ไม่ใช่ผู้ครอบงำสังคม นโยบายการคลัง กลไกทางการเงินระหว่างประเทศ และงบประมาณภาครัฐควรได้รับการออกแบบใหม่เพื่อแก้ไขความเหลื่อมล้ำ สนับสนุนชุมชนเปราะบาง และกระจายทุนไปสู่ประโยชน์สาธารณะ ความเป็นธรรมทางการเงินหมายถึงการเข้าถึงแหล่งทุนอย่างเท่าเทียม ระบบภาษีที่เป็นธรรม และการบริหารจัดการทรัพยากรที่โปร่งใส

3. นวัตกรรมเพื่อการไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง (Innovation for Inclusion) SDG 17.6–17.8

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีต้องถูกทำให้เข้าถึงได้และมุ่งเน้นไปที่การลดช่องว่าง ไม่ใช่ขยายให้กว้างขึ้น นวัตกรรมทางเศรษฐกิจควรเสริมพลังให้กับกลุ่มชายขอบ ส่งเสริมการแลกเปลี่ยนความรู้ และสร้างเศรษฐกิจดิจิทัลที่ครอบคลุม ระบบทรัพย์สินทางปัญญาและการสนับสนุนการวิจัยควรยึดหลักความเป็นธรรมและการเข้าถึงโดยเท่าเทียม

4. ขีดความสามารถในการเปลี่ยนแปลง (Capacity to Transform) SDG 17.9

เศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงได้ต้องมีสถาบันที่ยืดหยุ่นและทุนมนุษย์ที่เข้มแข็ง การลงทุนในด้านการศึกษา พัฒนาทักษะ และศักยภาพพลเมืองเป็นกุญแจสำคัญในการเปิดโอกาสให้บุคคลและชุมชนมีบทบาทในความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ ขีดความสามารถในการเปลี่ยนผ่านจึงไม่ใช่เพียงเครื่องสนับสนุน แต่คือเสาหลักของความมั่นคงทางเศรษฐกิจแห่งชาติ

5. การค้าสู่การเปลี่ยนแปลงระบบ (Trade for Transformation) SDG 17.10–17.12

การค้าต้องเปลี่ยนจากกรอบคิดแบบผลรวมศูนย์ (zero-sum) ไปสู่ความร่วมมือในการพัฒนาและความยืดหยุ่นร่วมกัน นโยบายการค้าที่เป็นธรรม ห่วงโซ่อุปทานที่สอดคล้องกับเป้าหมายด้านสภาพภูมิอากาศ และความร่วมมือระหว่างประเทศกำลังพัฒนา (South-South Cooperation) สามารถขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบได้ ข้อตกลงทางเศรษฐกิจควรคำนึงถึงผลกระทบทางสังคมและสิ่งแวดล้อมอย่างครบถ้วน เพื่อความเป็นธรรมในระดับโลก

6. การจัดระบบเพื่อคุณค่าร่วม (Aligning the System for Shared Value) SDG 17.13–17.19

ระบบเศรษฐกิจจำเป็นต้องถูกออกแบบให้ขับเคลื่อนคุณค่าที่มากกว่าผลกำไร เครื่องมือวัดระดับประเทศ การรายงานของภาคธุรกิจ (เช่น GRI, IFRS) และความร่วมมือเพื่อการพัฒนาต้องถูกปรับให้สะท้อนความก้าวหน้าในมิติของความเป็นอยู่ที่ดี ความเป็นธรรม และความยั่งยืน การบูรณาการเชิงนโยบายระหว่างภาคส่วนจึงเป็นหัวใจของการสร้างผลลัพธ์ร่วมที่เป็นรูปธรรม

จากเศรษฐศาสตร์ของกำไร สู่เศรษฐศาสตร์ของความหมาย

เศรษฐกิจเพื่อคุณภาพชีวิต ทุกนโยบายเศรษฐกิจต้องสะท้อนการยกระดับความเป็นอยู่ การเติบโตต้องไม่เกิดบนความทุกข์ของใครคนหนึ่ง เพื่อการร่ำรวยของอีกคนหนึ่ง

ธรรมชาติในฐานะผู้ถือหุ้นร่วม ทรัพยากรธรรมชาติไม่ใช่เพียงปัจจัยการผลิต แต่เป็นภาคีของระบบ ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจต้องไม่ทำลายฐานการผลิตของชีวิต

การฟื้นพลังจากเศรษฐกิจฐานราก ท้องถิ่นไม่ใช่เพียงพื้นที่ที่รัฐส่งงบประมาณลงไป หากคือศูนย์กลางของวัฒนธรรม นวัตกรรม และพลังเศรษฐกิจเชิงสัมพันธ์

ตลาดต้องมีจริยธรรม ระบบตลาดเสรีจะต้องถูกควบคุมด้วยกรอบของคุณธรรม ไม่ใช่ทุกสิ่งควรถูกขาย และไม่ใช่กำไรทุกประเภทควรได้รับการยอมรับ

ระบบการเงินเพื่อความเป็นธรรม เครื่องมือทางการเงินของรัฐต้องไม่ทำหน้าที่ขยายช่องว่าง แต่สร้างสะพานให้ทุกคนเข้าถึงทุน ทักษะ และโอกาสที่เท่าเทียม

นโยบายเพื่ออนาคตร่วม การตัดสินใจทางเศรษฐกิจทุกระดับต้องตอบคำถามเดียวกัน “สิ่งนี้จะส่งผลอย่างไรต่อคนรุ่นหลัง?”

เศรษฐศาสตร์ในศตวรรษใหม่จำเป็นต้องก้าวข้ามกรอบคิดแบบแข่งขันไร้ขอบเขต ข้ามกรอบคิดที่ตัดขาดชีวิตจากนิเวศ และละเลยคุณค่าทางสังคมที่ไม่สามารถคำนวณได้ เพราะเศรษฐกิจที่ดี คือเศรษฐกิจที่ไม่มีใครต้องแลกศักดิ์ศรีของตน เพียงเพื่อให้ระบบเดินหน้าต่อไป

Sustainism จึงไม่ใช่ทางเลือกเชิงศีลธรรม แต่คือกรอบคิดที่จำเป็น หากเราต้องการเศรษฐกิจที่สามารถธำรงอนาคตไว้ได้อย่างแท้จริง นั่นคือ เศรษฐศาสตร์ที่ไม่เพียงขับเคลื่อนประเทศ แต่ ขับเคลื่อนมนุษยชาติไปพร้อมกับโลกในทิศทางที่ดีขึ้น และไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง

สอบถามการเข้าร่วมงานหรือติดต่อเข้าร่วมคอมมูนิตี้ธุรกิจจาก O2O

เข้าร่วมคอมมูนิตี้ของเรา
Website : o2oforum
Facebook : o2oforum
Community : o2oforum
Line : @o2oforum
Subscribe : o2oforum
Tel : 0970344225, 0970347554, 0970343220